Informacje ogólne
Kopiec Piłsudskiego w Krakowie został usypany w latach 1934-1937 na cześć polskiego bohatera narodowego, marszałka Józefa Piłsudskiego. Znajduje się w Lesie Wolskim na zachód od miasta. Jego wysokość to 35 metrów, a średnica 111 metrów. Znajduje się na 358-metrowym wzgórzu Sowiniec. Z kopca mamy panoramiczny widok na Kraków oraz Tatry, spoglądając na południe. Kopiec Piłsudskiego to najwyższy z pięciu istniejących w Krakowie kopców i zarazem największy kopiec w Polsce. Inne nazwy to Kopiec Niepodległości, Kopiec Wolności, Sowiniec, Kopiec na Sowińcu, Mogiła Mogił.
Widok na Kopiec Piłsudskiego od strony wejścia na wzgórze. Widoczna jest tablica i krzyż legionowy z napisem Bóg, Honor, Ojczyzna. © Qvidemus. Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 PL. Wikimedia
Jakie są wymiary Kopca Piłsudskiego?
- wysokość: ok. 35 m (393,6 m n.p.m.)
- średnica podstawy: 111 m
- objętość: 130 tysięcy m³
- wysokość wzniesienia Sowiniec, na którym stoi: 358 m n.p.m.
Kopiec Piłsudskiego - historia
Twórcą zagospodarowania wzgórza był por. Franciszek Supergan. W Warszawie powołano Komitet Budowy Kopca, na którego czele stanął płk. Walery Sławek. W 1934 roku Związek Legionistów Polskich (ZLP) poparł koncepcję wzniesienia pomnika walki narodu o niepodległość Polski. Budowę kopca rozpoczęto 6 sierpnia 1934 r. w 20 rocznicę wymarszu Legionów Krakowskich. Autorem projektu został Franciszek Mączyński, a kierownikami prac inż. Stanisław Kuźmiński, a później inż. Kacper Marchewka.
Budowę Kopca Józefa Piłsudskiego zakończono 9 lipca 1937 r. W kopcu umieszczona została ziemia ze wszystkich pól bitewnych I wojny światowej, na których walczyli Polacy. W 1941 roku generalny gubernator Hans Frank wydał rozkaz zrównania kopca, który nie został zrealizowany. Po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego postanowiono nazwać kopiec jego imieniem.
Po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego w maju 1935 r. tempo prac przy wznoszeniu Kopca Piłsudskiego znacznie wzrosło. Do budowy włączyły się tysiące Polaków, którzy chcieli w ten sposób oddać hołd bohaterowi narodowemu. W pewnym momencie chętnych było tak wielu, że trzeba ich było dowozić do Krakowa specjalnymi pociągami! W niektóre dni było nawet 10 000 budowniczych, co dobitnie pokazuje skalę oddania hołdu Piłsudskiemu przez Polaków. Ciekawostką jest, że biuro Informacji o kopcu powstało na Dworcu Głównym w pobliżu Pałacu Wołodkiewiczów. Koordynowało ono pracę przybyłych
Fotografia grupowa osobistości biorących udział w budowie kopca. Widoczni m.in.: wojewoda krakowski Mikołaj Kwaśniewski (1. z lewej, łysy), Władysław Raczkiewicz (2. z lewej, stoi bokiem), prezydent Krakowa Mieczysław Kaplicki (5. z lewej, stoi bokiem), premier Walery Sławek (na prawo od M. Kaplickiego), minister poczt i telegrafów Emil Kaliński (na prawo od W. Sławka), wiceminister wyznań religijnych i oświecenia publicznego, ks. Bronisław Żongołłowicz (bokiem, w sutannie, trzyma kapelusz), gen. Edward Rydz-Śmigły (w środku, w mundurze), minister spraw wewnętrznych Marian Zyndram Kościałkowski (na prawo od E. Rydza-Śmigłego), szefa sztabu Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie, płk Tadeusz Roman Tomaszewski (najwyższy, w mundurze), wicewojewoda krakowski Piotr Małaszyński (2. z prawej). Public domain. Wikimedia
Po II wojnie światowej ówczesne władze starały się wymazać wzgórze z krajobrazu miejskiego i świadomości mieszkańców Krakowa. Kiedy w Polsce rządzili komuniści, zrodził się pomysł by Kopiec Piłsudskiego został zrównany z ziemią. W 1953 r. czołg wjechał na szczyt kopca i zniszczył granitową płytę oraz fragment skarpy. Na szczęście plan całkowitej dewastacji kopca nie powiódł się, gdyż władze PRL nie były w stanie poradzić sobie z tak dużą masą ziemi. W związku z tym zmieniono pierwotne plany, wtapiając kopiec w otoczenie Lasu Wolskiego. Zmieniono też nazwę na taką, która nie była w żaden sposób związana politycznie – kopiec nazwano „punktem widokowym na Sowińcu”. 10 lat później, w 1963 roku krakowskim budowniczym udało się odrestaurować podstawę kopca i wzmocnić jego mury obwodowe.
Kopcem opiekuje się powołany w czerwcu 1980 r. Komitet Opieki nad Kopcem Józefa Piłsudskiego. Komitet zajmuje się obchodami rocznic związanych z postacią Józefa Piłsudskiego, organizacją imprez patriotycznych, przygotowaniami corocznych marszów niepodległościowych. KOK wchodzi w skład Ogólnopolskiej Federacji Piłsudczyków oraz Porozumienia Organizacji Kombatanckich i Niepodległościowych. Współpracuje z instytutami Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku i w Londynie oraz wydaje biuletyn "Sowiniec". W 1981 r. rozpoczęto rewitalizację wzgórza. Na Kopcu Piłsudskiego spoczywa ziemia z bitew II wojny światowej. Kopiec Piłsudskiego otrzymał nową nieoficjalną nazwę - Mogiła Mogił.
W latach 1996 i 1997 wielka powódź zniszczyła 65% zboczy kopca. Odbudowa trwała 5 lat. W wyniku ulewnych deszczy w 2010 roku zniszczeniu uległa spora część budowli. Obsunął się fragment południowo-wschodniego zbocza. Osuwisko ma ok. 150 m kw. powierzchni. Zniszczonych zostało 30 metrów chodnika. Na Kopcu zostały wykonane odwierty geologiczne, by ustalić, do jakiej głębokości zbocza przesiąkła woda.
Wokół kopca znajduje się Polana Sowiniec z ławkami, wiatami, altankami i placem zabaw dla dzieci. Polana umiejscowiona jest na szczycie Sowińca w Lesie Wolskim. Jest płaska, porośnięta trawą i częściowo obsadzona drzewami. Leży na wysokości 347m wokół Kopca Piłsudskiego. W 1999 roku posadzono na polanie 10 dębów. W ten sposób powstała trasa spacerowa zwana Aleją Dębów Wolności im. Tadeusza Mazowieckiego.
Mogiła Mogił
Nazwy Kopca Piłsudskiego są bezpośrednio związane z walką o niepodległość. O ile jednak symbolika nazw „Kopiec Niepodległości” czy „Kopiec Wolności” jest zrozumiała dla każdego, o tyle nazwa Mogiła Mogił wymaga zagłębienia się w historię kopca. Krakowianie, przywozili ziemię pod jej budowę w specjalnych urnach ze wszystkich miejsc, gdzie toczyły się walki w czasie I wojny światowej (a także z miejsc bitew i kaźni, które miały miejsce w latach 1794-1920). Przed wybuchem II wojny światowej na kopcu zasypano ziemię z 3600 miejsc! Jest też ziemia zabrana z grobu matki Józefa Piłsudskiego.
Kopiec Piłsudskiego został uznany za Pomnik Pamięci Narodowej i wpisany do rejestru zabytków. 22 marca 1981 r., podczas pierwszej po 1945 r. ceremonii złożenia w kopcu kolejnych ziem z pól bitewnych i miejsc kaźni Polaków.
Budowa Kopca Piłsudskiego - 1935 rok. Żołnierze wożący taczkami ziemię na zbocza kopca. Public domain. Wikimedia
Kopiec Piłsudskiego - symbolika
Przez kilku historyków symbolika Kopca Józefa Piłsudskiego jest równoznaczna z Grobowi Nieznanego Żołnierza. Kopiec jest to symbolem walki narodu polskiego z wrogiem. Tutaj też spoczywa ziemia z miejsc gdzie Polacy oddawali swoje życie w obronie ojczyzny. W końcu sam Kopiec Piłsudskiego był budowany między innymi przez samych żołnierzy.
Kopiec Piłsudskiego w 1938 roku. Public domain. Wikimedia
Postacie historyczne związane z Kopcem Józefa Piłsudskiego
Józef Klemens Piłsudski
Urodzony 05.12.1867 w Zułowie – polski działacz społeczny i niepodległościowy, żołnierz, mąż stanu. Od 1892 członek Polskiej Partii Socjalistycznej i jej szef w kraju, założyciel Organizacji Bojowej PPS (1904) i Polskiej Organizacji Wojskowej (1914), szef Komisji Wojskowej i Tymczasowej Rady Stanu (1917). Od 11.XI.1918 naczelny wódz Wojsk Polskich, w latach 1918 –1922 Naczelnik Państwa, pierwszy Marszałek Polski (1920); szef obozu sanacyjnego po przewrocie majowym (1926), premier RP (1926–1928 i 1930). Wywarł decydujący wpływ na kształt polityki wewnętrznej i zagranicznej II RP. Zmarł 12 maja 1935 w Warszawie.
Kilak ciekawostek z życia Józefa Piłsudskiego. Uwielbiał samotne spacery, palił bardzo dużo papierosów, nie lubił imprez masowych, miał poczucie humoru - lubił śmiać się z samego siebie, przekazywał dużo dobytku na cele charytatywne, lubił pracować w nocy, pił duże ilości herbaty, nie lubił kawy.
Józef Piłsudski podczas defilady salutuje przechodzącym żołnierzom. Public domain. Wikimedia
Franciszek Supergan
Urodził się 2 grudnia 1899. Kształcił się w C. K. Gimnazjum w Nowym Targu, gdzie I wojny światowej jako uczeń V klasy 10 marca 1917 został powołany do służby wojskowej w c. i k. armii. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego. Został awansowany na stopień podporucznika administracji dział gospodarczy ze starszeństwem z 15 lipca 1927 i przydzielony do Departamentu Inżynierii Ministerstwa Spraw Wojskowych. W 1928 służył w administracji koszar Przemyśl 2. Później przeniesiony do korpusu żandarmerii i mianowany na stopień porucznika ze starszeństwem z 15 lipca 1929 roku. W 1932 został przeniesiony z Centrum Wyszkolenia Żandarmerii do 10 Dywizjon Żandarmerii w Przemyślu. Kopiec Piłsudskiego powstał dzięki pomysłowi Franciszka Supergana. Zmarł 20 lipca 1961. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Walery Sławek
Pseudonim „Gustaw”, „Soplica” (ur. 2 listopada 1879 w Strutynce, zm. 3 kwietnia 1939 w Warszawie) – polski polityk okresu II Rzeczypospolitej, trzykrotny premier Polski, marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, wolnomularz, podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego. Członek Polskiej Partii Socjalistycznej i Organizacji Bojowej PPS, jeden z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego, lider obozu sanacyjnego (tzw. grupy pułkowników), jeden z głównych twórców założeń konstytucji kwietniowej. Kawaler Orderu Orła Białego. Stał na czele Komitetu Budowy Kopca Piłsudskiego. Pod koniec życia zmarginalizowany wewnątrz sanacyjnego obozu rządowego, popełnił samobójstwo.
Franciszek Mączyński
Ur. 21 września 1874 w Wadowicach, zm. 28 kwietnia 1947 w Krakowie – polski architekt tworzący m.in. w stylu secesji, konserwator zabytków. Kopiec Piłsudskiego był jego jednym z wielu projektów. Studia podjął w 1888 roku na Wyższej Szkole Przemysłowej pod kierunkiem Sławomira Odrzywolskiego i zakończył je w roku 1892. W latach 1892–1894 i 1895–1896 był zatrudniony w pracowni Odrzywolskiego, a w latach 1897–1899 u Tadeusza Stryjeńskiego, z którym współpracował także w następnych latach. Na przełomie lat 1897 i 1898 roku wyjechał do Wiednia, gdzie zapoznał się z dorobkiem Otto Wagnera (czego świadectwem są rysunki w jego szkicowniku), a w 1899 roku przez semestr studiował w École des Beaux-Arts w Paryżu, odbył także szereg podróży po innych krajach europejskich. W latach 1902–1904 kontynuował studia w krakowskiej ASP u Konstantego Laszczki. Był członkiem towarzystw: Stowarzyszenia Architektów RP, Towarzystwa „Polska Sztuka Stosowana” (1902), Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa i Warsztatów Krakowskich (1919–1926). Kopiec Piłsudskiego był jednym z większych projektów Franciszka Mączyńskiego. Zmarł w Krakowie 28 kwietnia 1947 roku. Pochowany został na Cmentarzu Salwatorskim (sektor SC7-10-46).
Stanisław Kuźmiński
Ur. 20 lutego 1895 w Wełże, zm. 28 października 1969 w Paryżu – pułkownik dyplomowany pilot obserwator inżynier Wojska Polskiego. Urodził się w należącym do jego dziadka Feliksa Kuźma–Kuźmińskiego rodzinnym majątku Wełże w powiecie poniewieskim ówczesnej guberni kowieńskiej. Rodzina Kuźma-Kuźmińskich herbu Jastrzębiec pochodziła z terenów Wielkiego Księstwa Litewskiego. Stanisław był synem Jerzego Kuźma-Kuźminskiego (zm. ok. 1918 na tyfus), agronoma, administratora położonych w guberni kurskiej majątków i stadniny należących do Siergieja Rachmaninowa (kompozytora), oraz Władysławy Lesickiej (z Wołynia), która wraz z córką Marylą zaginęła w Rosji podczas rewolucji bolszewickiej. Maturę uzyskał w 1912 roku w Kursku. Kirował pracami budowlanymi przy powstawaniu Kopca Piłsudskiego.
Hans Frank pośród czołowych nazistów sądzonych w procesach norymberskich. Bundesarchiv, Bild 183-V01032-3. CC-BY-SA 3.0. Wikimedia
Hans Michael Frank
Ur. 23 maja 1900 w Karlsruhe, zm. 16 października 1946 w Norymberdze – niemiecki funkcjonariusz narodowosocjalistyczny, z wykształcenia prawnik, zbrodniarz nazistowski skazany przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze (1946) na karę śmierci przez powieszenie. Uczestnik nieudanego puczu monachijskiego w 1923, członek NSDAP od 1927. Jeden z przywódców III Rzeszy i główny twórca jej systemu prawnego opartego na zasadzie wodzostwa (niem. Führerprinzip). W okresie 1939–1945 generalny gubernator okupowanych ziem polskich (Generalne Gubernatorstwo). Podczas swoich rządów planował zrównać z ziemią Kopiec Piłsudskiego. Ostatecznie jego rozkaz nie został wykonany i kopiec ocalał.
Kopiec Piłsudskiego - jaki jest widok?
Patrząc na wschód rozciąga się panorama Krakowa. Gdy spojrzymy na południe to w słoneczny i bezchmurny dzień, można podziwiać panoramę Tatr. Kopiec Piłsudskiego to także świetne miejsce do obserwowania lądujących na lotnisku w Balicach samolotów.
Widok z Kopca Piłsudskiego na wschodnią część Krakowa. W tle centrum miasta, osiedla oraz kominy elektrociepłowni Łęg. Public domain. Wikimedia
Jakie znajdziemy atrakcje w okolicy Kopca Piłsudskiego?
- Las Wolski
- Panieńskie Skały i Wolski Dół w Lasku Wolskim
- ZOO
- Centrum Edukacji Ekologicznej Symbioza
- Klasztor Kamedułów
- Obserwatorium
Kopiec Piłsudskiego z lotu Ptaka. Mateusz Giełczyński. Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0. Wikimedia
Jak się dostać na Kopiec Piłsudskiego?
Do Kopca Piłsudskiego można się dostać na wiele sposobów. Samochodem, komunikacją miejską, rowerem i pieszo. Na sam kopiec oczywiście wejdziemy tylko na nogach. Natomiast rowerem rowerem dojedziemy pod sam Kopiec Piłsudskiego. Samochodem dostaniemy się pod na okoliczne parkingi. Resztę drogi trzeba pokonać na nogach.
Autobusem
Linią 134 dojedziemy pod ZOO. Stąd pieszo dojdziemy pod kopiec al. Wędrowników i al. Do Kopca. Linie 102, 192 i 152 dojadą do ul. Kasztanowej (przystanek MPK Kasztanowa). Od ul. Panieńskich Skał należy skręcić żółtym szlakiem w las a następnie zielonym szlakiem w prawo. Stąd do kopca dojdziemy leśną ścieżką w ok. 40 min (2km).
Samochodem
Pod sam kopiec nie da się dojechać samochodem. Możemy auto zostawić na płatnym parkingu przy ZOO (tylko w weekend) i stąd dojść na nogach pod kopiec al. Wędrowników i al. Do Kopca. W dni powszednie samochód można zostawić na płatnym parkingu Łysa Góra przy ul. Kukułczej. Do Kopca Piłsudskiego zaprowadzi nas zielony szlak a droga potrwa ok 30 min (1.5km).
Informacje praktyczne o Kopcu Piłsudskiego
- wstęp bezpłatny
- zakaz wjazdu rowerem
- można wejść z psem
- altanki i ławeczki wokół kopca
- plac zabaw dla dzieci
- toalety
Wszystkie kopce w Krakowie
- Kopiec Józefa Piłsudskiego
- Kopiec Kościuszki
- Kopiec Krakusa
- Kopiec Wandy
- Kopiec Jana Pawła II w Krakowie
- Kopiec na cmentarzu ewangelickim w Łuczanowicach
- Kopiec Rzeczypospolitej Krakowskiej (nie istnieje)
- Kopiec Wawelski (nie istnieje)
- Kopiec Esterki (nie istnieje)
Inne artykuły o Kopcu Piłsudskiego
Kopiec Piłsudskiego - plac zabaw
Plac zabaw dla dzieci oraz boisko sportowe znajdują się na Polanie Sowiniec obok Kopca Piłsudskiego. Na polanie znajduje się również żwirowa ścieżka, ławki, altany i kosze na śmieci...
Kopiec Piłsudskiego, jak dojechać?
Auto możemy zostawić na płatnym parkingu przy ZOO (tylko w weekend) i stąd dojść na nogach pod kopiec al. Wędrowników i al. Do Kopca. W dni powszednie samochód można zostawić na płatnym parkingu Łysa Góra przy ul. Kukułczej...
Część informacji zaczerpnięta jest z Wikipedii